كاخ سفيد در قبال امتيازات هسته‌اي ايران تحريم‌ها را لغو مي‌كند؟

از سوي ديگر عملاً دستگاه بوروكراسي امريكا نيز به دنبال فراهم كردن زمينه اجراي اين توافق است و به همين منظور دفتري را براي نظارت بر اجراي اين توافق كه رياست آن را سفير سابق امريكا در لهستان بر عهده دارد، ايجاد كرده است. هدف از تاسيس اين دفتر نيز نظارت بر نحوه عملكرد دستگاه‌هاي مختلف و هماهنگ كردن آنها را در حوزه‌هاي مختلف از جمله لغو تحريم‌ها و احتمالا نظارت بر قصورهاي احتمالي ايران در حوزه اجراي توافق است. به نظر مي‌رسد مرحله بعدي اجراي توافق برجام لغو تحريم‌ها از سوي كشورهاي اروپايي و امريكايي باشد.
تحريم هايي كه يكي از مهم‌ترين بحث‌هاي مربوط به مذاكرات هسته‌اي را تشكيل مي‌دادند و خواسته اول ايران نيز لغو تمام تحريم‌هاي اقتصادي از همان روز اجراي توافق بود و در كنار زمانبندي معقولي كه بتواند لغو ساير تحريم‌ها را عملي كند.

   تحريم‌هاي امريكا چگونه لغو مي‌شود؟
طبق گزارش رسانه‌هاي امريكايي درباره لغو تحريم‌ها 90 روز بعد از صدور قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد درباره برجام اين توافق بايد بين كشورهاي منعقد كننده اجرايي شود كه يكي از مهم‌ترين اجزاي آن نيز لغو تحريم‌هاي امريكا است.
بنابر قاعده 90 روز پس از 18 اكتبر بايد تحريم‌هاي ايران لغو شود و هم اكنون گزارش‌هايي وجود دارد كه از آماده شدن فرمان‌هاي رياست‌جمهوري براي توقف اجراي تحريم‌هاي مرتبط با فرمان اجرايي رئيس‌جمهور و همچنين تعليق تحريم‌هاي مرتبط با كنگره حكايت مي‌كند. با اين حال سخناني كه از سوي مقامات امريكايي در اين باره بيان مي‌شود، نشان‌دهنده اين است كه فرآيند لغو تحريم‌ها كمي پيچيده‌تر از آن است كه تصور مي‌شود. يك مقام ارشد امريكايي نيز درباره از سرگيري روابط اقتصادي شركت‌هاي خارجي با ايران و انتظار آنها براي اين كار در روز ۱۸ اكتبر، روز اجراي برجام، آن‌را منوط به اجراي تعهدات ايران در برجام نمود و گفت: «در آن روزاگر شركت‌هايي خواهان آن باشند كه خريد نفت ايران را آغاز كنند، مي‌توانند آن را انجام دهند اما براي ايران طول خواهد كشيد تا از رهايي كامل از تحريم‌ها منفعت ببرد. وزارت خزانه‌داري ما ارزيابي كرده كه تا سال ۲۰۲۰ طول مي‌كشد تا توليد ناخالص ملي ايران به مرحله‌اي برسد (سطح سال ۲۰۱۲) كه تحريم‌ها به اين شدت اعمال نشده بودند.
مسئله‌اي كه اين مقام امريكايي به صراحت به آن اشاره كرده، اجراي تعهداتي است كه ايران آن را در برجام پذيرفته است. در حقيقت تا زماني كه ايران تعهدات خود را درباره برجام اجرايي نكند، عملاً هيچ كدام از تحريم‌هاي ايران شامل برداشته شدن محدوديت موجود بر تبادلات مالي و همچنين خريد نفت ايران برداشته نخواهد شد.  يك مقام دولت امريكا در همين زمينه به خبرگزاري فرانسه در اين زمينه با بيان وجود بازه زماني چند ماهه قبل از تصويب برجام گفت: اقدامات زيادي وجود دارد كه نياز است ايران انجام دهد تا رهايي از تحريم‌ها را كه ما در توافق به آنها پيشنهاد كرديم به دست آورد.
اين مقام امريكايي در ادامه افزود: ايران لازم است تغييرات بسياري را در بطن زيرساخت‌هاي هسته‌اي خود تا روز اجراي برجام در تاريخ ۱۸ اكتبر سال جاري ايجاد كند. مقام امريكايي فوق كه نامش عنوان نشده است، در ادامه گفت: براي ما مشكل است كه به طور كامل پيش‌بيني كنيم چه مدت طول مي‌كشد رفع تحريم‌ها اجرا شوند زيرا تا ايران همه گام‌ها را برندارد نمي‌توانيم رفع تحريم‌ها را به آنها ارائه دهيم.
وي همچنين در زمينه لزوم تأييد گام‌هاي ايران از سوي آژانس بين‌المللي هسته‌اي اظهار داشت: آژانس بين‌المللي هسته‌اي بايد تمامي گام‌هاي برداشته شده را قبل از اجراي لغو تحريم‌ها تأييد كند. بنابراين روز اجراي توافق زماني است كه آژانس بين‌المللي هسته‌اي تأييد كند ايران همه گام‌هاي لازم را برداشته است.  حالا سؤال اينجاست كه ايران بايد چه اقداماتي را انجام دهد كه لغو تحريم‌هاي توافق شده توافقنامه برجام عملي شود.
 
 چشم در مقابل چشم
طبق تفاهم برجام ايران بايد ذخاير اورانيوم خود را تا سطح 300كيلو كاهش دهد و همچنين سانتريفيوژ‌هاي خود را در نطنز و فردو تا سطح 6 هزار دستگاه كاهش دهد و از سوي ديگر قلب رآكتور اراك را خارج كرده و محفظه‌هاي آن را به طور كامل با بتون پر كند. برخي از اين اقدامات از نظر فني براي ايران برگشت‌ناپذير بوده و به هيچ عنوان نمي‌توان آن را به عقب برگرداند و اين در حالي است كه محتوا و كيفيت لغو تحريم‌ها هنوز مشخص نيست و اين در حالي است كه اجرايي شدن آنها نيز با رأي قطعي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي قابل انجام است. در همين زمينه شايسته است نگاهي به سخنان مقام معظم رهبري در جمع اعضاي مجلس خبرگان داشته باشيم، تا نظر نظام درباره لغو تحريم‌ها به طور كامل شناخته شود.  ايشان با اشاره به سخنان مقامات امريكايي مبني بر حفظ چارچوب تحريم‌ها، تأكيد كردند: اگر قرار است چارچوب تحريم‌ها حفظ شود، پس ما براي چه مذاكره كرديم؟ و اين، كاملاً مخالف علت حضور جمهوري اسلامي ايران در مذاكرات است زيرا هدف از مذاكرات برداشته شدن تحريم‌ها بود. اگر ما در مذاكرات در برخي موارد كوتاه آمديم و برخي امتيازات را داديم عمدتاً براي اين بود كه تحريم‌ها برداشته شود وگرنه چه لزومي به حضور در مذاكرات بود و ما كار خود را ادامه مي‌داديم و مي‌توانستيم از 19 هزار سانتريفيوژي كه داريم، در مدت كوتاهي به 50 تا 60 هزار سانتريفيوژ برسيم و غني‌سازي 20 درصد را نيز ادامه دهيم و تحقيق و توسعه را هم سرعت بيشتري ببخشيم.
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي تأكيد كردند: اگر قرار است تحريم‌ها برداشته نشود، پس معامله‌اي هم در كار نخواهد بود، بنابراين بايد تكليف اين موضوع مشخص شود. از ابتدا مسئله‌ ما اين نبوده است، ما تأكيد داشتيم كه تحريم‌ها بايد برداشته شوند و نه تعليق.
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي افزودند: البته نظر ما برداشته شدن فوري تحريم‌ها بود اما دوستان در اينجا، اين موضوع را به شكلي معنا كردند و ما هم مخالفتي نكرديم ولي تحريم‌ها بايد برداشته شوند. اگر قرار است تحريم‌ها تعليق شوند، ما هم اقداماتي را كه بايد انجام دهيم، در حد تعليق و نه در سطح اقدام اساسي روي زمين، انجام خواهيم داد.
به نظر مي‌رسد رهبري نظر خود را درباره تعليق و ارتباط آن با اقدامات ايران روشن كرده‌اند و آن هم اين است كه تحريم‌ها تعليق شود بايد اقدامات ايران در حد تعليق باشد.
 
  تحريم‌هاي غيرهسته‌اي باقي مي‌ماند
اتفاقات چند روزه آينده عيار و عملكرد اقدامات امريكايي‌ها درباره لغو تحريم‌ها را روشن خواهد كرد چراكه با صدور فرامين اجرايي رئيس‌جمهور امريكا مشخص خواهد شد كه امريكايي‌ها به دنبال تعليق تحريم‌ها هستند يا به صورت واقعي آن را لغو خواهند كرد. در صورتي كه تحريم‌ها تنها تعليق شوند، طبق سخنان رهبري بايد اقدامات ايران براي تغيير درزيرساخت‌هاي هسته‌اي  در سطح تعليق باشد، چراكه در غير اين‌صورت با انجام اقدامات غيرقابل بازگشت همچون برچيدن سانتريفيوژها عملاً ‌دستان‌ ايراني‌ها در مقابل شيطنت‌هاي احتمالي امريكايي‌ها خالي خواهد كرد.  شايد براي پايان بد نباشد نگاهي به سخنان آدام زوبين وزير بعدي خزانه‌داري امريكا و متولي لغو تحريم‌ها در كنگره بيندازيم.
«زوبين» در ديدار با سناتورهاي امريكايي با تصريح بر اينكه محدوديت‌هاي بازرگاني بين ايران و امريكا، به قوت خود باقي خواهند ماند، تأكيد كرد واشنگتن به اجراي تحريم‌هاي ضد ايراني در زمينه‌هاي تروريسم، موشكي و حقوق بشر ادامه خواهد داد.  معاون وزير خزانه‌داري امريكا علاوه بر اين تصريح كرد واشنگتن همكاري با اسرائيل، كشورهاي اروپايي و كشورهاي حاشيه خليج فارس را براي ادامه فشارهاي تحريمي عليه ايران در زمينه‌هاي غيرهسته‌اي ادامه خواهد داد.
«زوبين» در بخش ديگري از اظهاراتش در اين نشست گفت هر كدام از بانك‌هاي ايراني كه از تخفيف تحريمي وفق سند برجام برخوردار مي‌شوند، در صورت كشف شواهدي از حمايت از حزب‌الله لبنان يا نيروهاي سپاه قدس، مجدداً تحريم خواهند شد.  زوبين گفت: «بايد ببينيم ايران چگونه رفتار مي‌كند، اما انتخاب با آنها است.» به نظر مي‌رسد دشمن همچنان بيش از گذشته به دنبال اجراي دقيق‌تر تحريم‌هاي خود عليه ايران است و چند ماه آينده زماني مهم براي متوازن كردن اقدامات ايران و امريكا در مقابل هم است.
اقداماتي كه طبق گفته رهبر معظم انقلاب اسلامي بايد متوازن باشد.